عوامل متعددی در بروز سرطان پستان دخیل هستند که مهمترین آنها عبارتند از :

۱ـ جنس :

از آنجا که سرطان پستان به عنوان یک بیماری جنس مونث شناخته شده، لذا جنس اغلب به عنوان یک عامل خطر در نظر گرفته نمی‌شود.اما بطور کلی تنها ۱% سرطان‌های پستان در جنس مذکر اتفاق می‌افتد.

۲ـ سن:

افزایش سن از عوامل خطر بسیار مهم در سرطان پستان می‌باشد. سرطان پستان در زنان زیر ۳۰ سال شایع نیست. اما متاسفانه میانگین سن بروز سرطان پستان در زنان ایرانی بین ۱۵-۱۰ سال کمتر از کشورهای غربی است و بیشتر ین موارد سرطان پستان در بین سنین ۴۹-۴۰ سال گزارش می شود.

۳ـ سابقه فامیلی:

سابقه فامیلی مثبت سرطان پستان، از عوامل خطر شناخته شده مهم بروز بیماری می‌باشد و هرگونه سابقه فامیلی سرطان پستان میزان کلی خطر نسبی را افزایش می‌دهد که این افزایش خطر را می‌توان با نقش ارث و شرایط ژنتیکی یکسان، سبک زندگی مشابه، عادت‌های بدنی مشابه و سن اولین قاعدگی توصیه کرد. تنها ۵-۱۰% بیماران مبتلا به سرطان پستان، سابقه فامیلی مثبت دارند و افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان در فردی که مادر یا خواهر مبتلا دارد، ۵/۱ تا ۳% ذکر شده است.

۴ـ عوامل ژنتیکی:

تشخیص دو ژن سرکوب کننده تومور، BRCA_۱ و BRCA_۲، تأثیر ژنتیک در سرطان پستان را ثابت کرده است. جهش در این ژن‌ها باعث افزایش خطر قابل توجهی در بروز سرطان می‌شود به طوری که جهش هر کدام از ژن‌های BRCA_۱ و یا BRCA_۲ ، خطر بروز سرطان پستان را در تمام طول عمر یک زن، حدود ۸۵-۵۰% افزایش می‌دهد. این دو ژن به صورت اتوزومال غالب به ارث می‌رسند و مسئول اکثر موارد سرطان پستان ارثی می‌باشند. در موارد بروز سرطان پستان در سنین پایین (کمتر از ۴۵ تا ۵۵ سال) یا وجود سوابق متعدد فامیلی سرطان پستان یا سابقه فامیلی سایر سرطان‌ها (بخصوص تخمدان) جهش این دو ژن باید مدنظر باشد.

۵ـ عوامل هورمونی:

وسعت بروز سرطان پستان در جنس مونث، رابطه آن با هورمونهای جنسی مونث را بیان می‌کند. چندین عامل خطرزا در بروز سرطان پستان دخیلند که همه در ارتباط با استروژن‌های درون‌زا یا مصرف هورمون می‌باشند که عبارتند از:

ـ سن زودرس اولین قاعدگی :

شروع اولین قاعدگی در سنین پائین، خطر سرطان پستان را می‌افزاید. به نظر می‌رسد به ازاء هر سال تأخیر در سن اولین قاعدگی، خطر سرطان پستان ۲۰% کاهش می‌یابد که ممکن است سطح هورمون در بدن در سنین باروری، در زنان با سن زودرس قاعدگی نسبت به زنان با سن دیررس قاعدگی، بالاتر باشد.

ـ شروع دیررس یائسگی: تاثیر افزایش سن در افزایش ریسک سرطان پستان، تنها تا قبل از سنین یائسگی، شدت دارد و پس از شروع یائسگی میزان خطر آن یک ششم قبل می‌شود که بیانگر تاثیر فعال بودن تخمدان در بروز سرطان پستان می‌باشد. احتمال بروز سرطان پستان در زنان با شروع سن یائسگی بعد از ۵۵ سال، ۲ برابر زنانی است که قبل از ۴۵ سالگی، یائسه می‌شوند.

ایجاد یائسگی مصنوعی (با عمل جراحی حذف تخمدانها) می‌تواند احتمال بروز سرطان پستان را کاهش دهد و این اثر حفاظتی در تمام طول زندگی باقی می‌ماند.

 

 

ـ فقدان حاملگی یا حاملگی در سنین بالا :

احتمال بروز سرطان پستان در زنان نازا یا زایمان نکرده، ۳۰-۷۰% بیش از زنانی است که زایمان کرده‌اند. هرچه سن اولین حاملگی کامل، پائین‌تر باشد، خطر سرطان پستان کمتر خواهد بود. احتمال ابتلا به سرطان پستان در زنانی که قبل از ۱۸ سالگی یک دوره بارداری کامل داشته‌اند یک سوم آنهایی است که سن اولین حاملگی آنها بیش از ۳۵ سال بوده است. خانم‌هایی که سن اولین حاملگی آنها بیش از ۳۰ سال می‌باشد حتی نسبت به کسانی که اصلاً فرزند ندارند نیز در معرض خطر بالاتری قرار دارند.

ـ شیردهی:

در گذشته شیردهی به مدت طولانی (<36 ماه در تمام طول زندگی) از عوامل کاهش  خطر سرطان پستان محسوب می‌شد ولی اکنون این نظریه مورد قبول نیست. اما برخی مطالعات همه‌گیر شناسی هنوز نشان می‌دهد که مدت طولانی شیردهی در زنان قبل از سن یائسگی تا حدی خطر ابتلا به سرطان پستان را کاهش می‌دهد.

ـ مصرف قرص‌های ضد بارداری:

در مورد مصرف قرص‌های ضد بارداری خوراکی مطالعات مختلفی شده است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف قرص‌های ضدبارداری خوراکی افزایش قابل توجهی در سرطان پستان ندارند ولی در زنان کمتر از ۳۵ سال به طور خفیفی خطر سرطان پستان را می‌افزایند.

ـ هورمون درمانی:

جایگزینی هورمون‌های برون‌زا پس از یائسگی (HRT) با افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان همراه است. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که هورمون درمانی با ترکیب استروژن و پروژسترون بیش از هورمون درمانی با استروژن به تنهایی، خطر سرطان پستان را افزایش می‌دهد. گزارشات از دانشگاه آکسفورد نیز هورمون درمانی جهت یائسگی را از علل افزایش مختصر بروز سرطان پستان دانسته‌اند. مصرف استروژن به عنوان جایگزین هورمونی در قبل و بعد یائسگی بخصوص در افراد با سابقه بیماری‌های خوش خیم پستان، خطر ابتلا به سرطان پستان را می‌افزاید.

ـ سقط :

نقش سقط در بروز سرطان پستان هنوز به درستی معلوم نیست. اما برخی مطالعات، سابقه وجود سقط را از عوامل خطر برای ابتلا به سرطان پستان می‌دانند.

۶ـ رژیم غذایی و سبک زندگی:

رژیم‌های غذایی حاوی چربی بخصوص چربی حیوانات پستاندار، از عوامل دخیل در بروز سرطان پستان است. شیوع سرطان پستان در زنان ژاپنی علیرغم مصرف زیاد چربی پائین است. این افراد از چربی‌هایی که در بدن آبزیان است و حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ می‌باشد، مصرف می‌کنند. البته مطالعات هنوز تفاوت معنی‌داری بین نوع چربی‌های مصرفی با میزان افزایش خطر سرطان پستان نیافته‌اند. به نظر می‌رسد رژیم‌های حاوی میوه و سبزی زیاد شانس ابتلا به سرطان پستان را می‌کاهند.

مصرف الکل از دیگر علل افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان است که این افزایش وابسته به دوز مصرفی می‌باشد. اثر جذب الکل که همراه با افزایش سطوح استروژن است باعث خطر بروز سرطان پستان می‌باشد که طبق مطالعات اخیر به نظر می‌رسد مصرف بالای اسید فولیک در تخفیف این خطر موثر است.

خطر ابتلا به سرطان پستان با وزن نسبی بدن ارتباط مستقیم دارد و احتمال بروز بیماری در افراد چاق، ۵/۱ تا ۲ برابر افراد عادی است. چاقی می‌تواند باعث افزایش سطوح استروژن خون شود. در بررسی‌های اخیر این نتیجه بدست آمده است که چاقی بعد از یائسگی خطرابتلا به سرطان را بسیار می‌افزاید.

 ورزش روزانه، به ویژه در سنین پائین، خطر ابتلا به سرطان پستان را در تمام طول زندگی چه قبل و چه بعد از یائسگی کاهش می‌دهد که علت آن کاهش سطوح استروژن در گردش خون بدنبال ورزش می‌باشد.

۷ـ نژاد :

بر طبق مطالعاتی که انجام شده است، در زنان کمتر از ۴۰ سال، نژاد سیاه و در زنان بیشتر از ۴۵ سال، نژاد سفید، گروه پرخطر جهت ابتلا به سرطان پستان هستند. کمترین میزان سرطان پستان در آسیا و بیشترین میزان در اروپای شمالی است. شانس سرطان پستان در زنان یهودی خصوصاً در صورت وجود سابقه فامیلی مثبت، ۴ برابر سایر افراد است. میزان بروز سرطان ستان در زنان ایرانی حدودا یک پنجم میزان بروز آن در کشورهای غربی است. (۲/۲۲ در ۱۰۰ هزار)

۸ـ عوامل آسیب شناسی :

سابقه شخصی سرطان پستان و سابقه شخصی سرطان مجرایی درجا (DCIS)، عوامل خطر جدی برای ایجاد سرطان پستان جدید می‌باشند.

در زنانی که سابقه سرطان اولیه پستان داشته‌اند، احتمال ابتلای پستان مقابل ۳ تا ۴ برابر بیشتر می‌شود که در صورت وجود سابقه فامیلی مثبت این احتمال بیشتر خواهد شد.

در خانم‌هایی که سابقه کارسینوم رحم یا تخمدان داشته‌اند، احتمال بروز سرطان اولیه پستان حدود ۳/۱ تا ۴/۱ بار بیشتر می‌شود.

ضایعات خوش‌خیم پستان، دو نوع تکثیریابنده و غیر تکثیریابنده هستند. انواع غیرتکثیر یابنده در بروز سرطان پستان دخالتی ندارند ولی انواع تکثیر یابنده باعث افزایش خطر نسبی ابتلا به سرطان پستان در حد ۵-۵/۱ درصد می‌شوند.

۹ـ وضعیت اقتصادی و اجتماعی :

خطر ابتلا به سرطان پستان، در افراد با وضعیت اقتصادی و اجتماعی بهتر و در افراد تحصیل کرده، بیشتر می‌باشد. که این امر ناشی از وضعیت زندگی متفاوت، مثل رژیم غذایی، سن اولین حاملگی، مصرف هورمون، مصرف الکل و … می‌باشد.

۱۰ـ سیگار :

در یک بررسی در سال ۲۰۰۰ در کانادا، نشان داده شد که سیگار کشیدن و یا در معرض دود سیگار قرار گرفتن، باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان می‌باشد. بخصوص در زنان سنین قبل از یائسگی، سال‌های کشیدن سیگار و مقدار آن و تعداد سالهای ترک سیگار، در بروز سرطان دخیلند.

۱۱ـ پرتوتابی:

شیوع سرطان پستان در افراد در معرض بمباران‌های اتمی هیروشیما و در خانم‌هایی که به دلیل ماستیت، پس از زایمان، تحت درمان با دوز بالای اشعه قرار گرفته‌اند و نیز در خانم‌هایی که برای درمان سل ریه یا لنفوم هوجکین، تحت پرتوتابی تشخیصی یا درمانی مکرر قرار گرفته‌اند، بیشتر بوده است.  خطر ابتلا به سرطان پستان در افرادی که به دفعات مکرر تحت تاثیر اشعه با دوز کم قرار گرفته‌اند، برابر با کسانی است که یک بار تحت تاثیر همان میزان اشعه با دوز زیاد قرار گرفته‌اند.

۱۲ـ تماس با میدان‌های الکترومغناطیسی و مواد حشره‌کش ارگانوکلراید

از عوامل احتمالی دخیل در بروز سرطان پستان گزارش شده است اما هنوز ارتباطی قطعی آنها ثابت نشده است.