شیمیدرمانی استفاده از داروها برای از بین بردن سلولهاي سرطانی است. داروها بهصورت تزریقی یا خوراکی مصرف میشوند. این داروها وارد جریان خون شده و به تمامی سلولهاي بدن میرسد. از شیمیدرمانی همراه با جراحی و دیگر روشهاي درمانی برای دستیابی به بهبود کامل، پسرفت بیماری یا در موارد بیماری پیشرفته برای تخفیف علائم استفاده میشود. روش دیگر استفاده از این داروها این است که آن را مستقیماً به محل درگیر بدن تزریق کنیم. این شیوه، شیمیدرمانی موضعی گفته میشود و تنها برای انواع خاصی از سرطان انجامپذیر است. این روش اجازه میدهد تا مقادیر بیشتری دارو به محل سرطان برسد. عوارض جانبی ناشی از شیمیدرمانی به نوع داروی مصرفی، دوز دارو و مدت زمان مصرف دارد بستگی دارد. عوارض شامل ریزش موی موقتی، خستگی، تهوع، استفراغ است. از داروها و روشهاي درمانی دیگر در کاهش این عوارض میتوان استفاده کرد. مهم است بدانیم که در بسیاری از بیماران عوارض جانبی ایجاد نشده یا اندک است. پیشبینی امکان بروز عوارض ممکن نیست. با اینحال شاید عوارض جانبی در شما اندک باشد.
مراقبین چکار میتوانند بکنند؟
• در جلسات ویزیت و خصوصاً جلسات شیمیدرمانی بیمار را همراهی کنید.
• درباره شیوه تماس با پزشک حتی در ساعات غیرکاری سؤال کنید.
• اگر بیمار نمیتواند در جلسات شیمی درمانی شرکت کند، در اولین فرصت با پزشک یا پرستار صحبت کنید.
• مطمئن شوید که خصوصاً در 2 روز نخست پس از جلسات شیمیدرمانی، شخصی از بیمار نگهداری میکند.
• مراقب بروز عوارض جانبی و علائم آن باشید.
در موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:
• هر نوع عارضه جانبی که بیش از یک روز طول بکشد.
• تب بالای 38 درجه از طریق دهان.
• بروز خونریزی.
• ایجاد درد یا قرمزی در محل کاتترهای وریدی حین شیمیدرمانی.
عدم توانایی بلع داروهای شیمیدرمانی.
ژندرمانی به معنای استفاده از ژنها در درمان بیماریهاي بدن است. ژنها از DNA ساخته شدهاند و پایة وراثت افراد هستند. هر نوع درمان که مستلزم تغییر ساختار ژنها یا تغییر عملکرد آنهاست ژن درمانی گفته میشود. از آنجا که سرطان یک بیماری ناشی از تغییرات ژنتیکی است، ژندرمانی امیدهاي زیادی را در جلوگیری و درمان سرطان ایجاد کرده است. از این درمان به طرق مختلف استفاده میشود. یک روش ژندرمانی استفاده از کپی سالم ژنهای مختل یا جا افتاده است. بهجای اینکه به بیمار دارو یا درمانی (کنترل علائم) بیماری بدهیم. محققین تلاش میکنند اختلال را بهطور اساسی از طریق تغییرات ژنتیکی سلولهاي بیمار درمان کنند. روش دیگر استفاده از ژنها برای جلوگیری از ساختن عروق خون جدید توسط سلولهاي سرطانی است که به جلوگیری از رشد سرطان کمک میکند. روشهای دیگر ژندرمانی شامل اضافه کردن ژنها به سلولهاي سرطانی برای پاسخ بهتر آنها به درمان یا تقویت درمان یا سیستم ایمنی بیمار برای کشتن سلول سرطانی است که به جلوگیری از رشد سرطان کمک میکند. از طرف دیگر نوع دیگری ژنتراپی موجب میشود سلولهاي سفید خون بیمار پروتئینهای مخصوص بسازد که به یافتن یا از بین بردن سلولهاي تومور کمک میکند. روشهای جدید ژندرمانی شامل استفاده از یک پیش دارو است که ژنهاي از بینبرندة سلولهاي سرطانی را به آن وارد میکند این باعث میشود تا سلول سرطانی بمیرد. از سال 2008 ژندرمانی هنوز بهعنوان روشی تجربی است این روش معمولاً در مطالعات بالینی و تجربی استفاده میشود. استفاده از ژندرمانی هنوز با مشکلاتی مواجه است. زیرا سرطان معمولاً از یک تغییر سادة ژنی ایجاد نشده بلکه مجموعهای از تغییرات ژنتیکی باعث بهوجود آوردن آن میشود.
بسیاری درمانهاي ژنتیکی امروزه از نظر بیخطر بودن و روش استفاده آنها بررسی میشود. شما میتوانید در رابطه با امکان ژندرمانی در درمان سرطان خود با پزشک صحبت کنید.
مراقبین چه کارهایی میتوانند انجام دهند:
• هنگام ویزیتهای برنامهریزی شده بیمار را همراهی کنید تا در مورد روش ژندرمانی و احتمال بروز عوارض اطلاع حاصل کنید. در مورد دسترسی به پزشک در تمامی ساعتهای شبانهروز اطلاع حاصل کنید.
• به بیمار در رابطه با بررسی و تشخیص عوارض جانبی کمک کنید.
در موارد زیر با پزشک تماس بگیرید.
• بروز تب (به بخش مربوط به تب مراجعه کنید.)
• بروز هرگونه خونریزی.
• بروز هر گونه عارضةی جانبی که به شما گفته شده اطلاع دهید.
• هرگونه تغییر در احساس بیمار
هرگونه سؤال یا نگرانی در رابطة ژن درمانی.
پرتودرمانی (رادیوتراپی) استفاده از امواج یا اشعة با انرژی بالا برای کشتن سلولهاي سرطانی است. این امواج بر محل سرطان متمرکز میشود و در سطح پوست منطقهای که مستقیماً مرتبط با محل سرطان است مشخص میگردد. گاهی اوقات یک فنر یا صفحة کوچک برای پرتوتابی داخل تومور قرار داده میشود. پرتوتابی میتواند تومور را جمع کرده و علائم را تخفیف دهد. بعضی موارد سرطان توسط پرتودرمانی بهطور کامل درمان میشود. (بیماری هوچکین) در انواع دیگر سرطان (سرطان پستان) میتوان از پرتودرمانی برای انجام عملهاي جراحی کوچکتر استفاده کرد. پزشکان افرادی را که بیمار نیستند در معرض اشعه قرار نمیدهند. زیرا این اشعه میتواند مشکلاتی را برای فرد ایجاد کند با این حال فوائد استفاده از پرتودرمانی در بیماران مبتلا به سرطان بیشتر از خطر احتمالی مختصر در ایجاد مشکلات جدید است. برای اینکه افراد سالم در معرض اشعه قرار نگیرند، در دورۀ پرتودرمانی بستگان و دوستان نباید با شما تماس داشته باشند. در دورۀ پرتودرمانی خارجی شما به تنهایی در اطاق پرتودرمانی حضور خواهید داشت. کارشناسان مربوطه شما را از طریق صفحة تلویزیون در اطاق مجاور تحت نظر دارند و در طی دورۀ درمان صحبتهای شما را شنیده یا میتوانند با شما حرف بزنند.
عوارض جانبی پرتودرمانی به محل بیماری بستگی دارد. از آنجا که این درمان محدود به منطقههای خاصی از بدن میباشد. عوارض جانبی نیز مربوط به همان منطقه است. پوست سطح محل پرتوتابی میتواند 4-3 هفته پس از اتمام درمان تغییر رنگ قرمز پیدا کند. پوست ممکن است خشک شده یا دچار پوستهریزی و یا خونریزی سطحی مانند سوختگی شود بعد از آن پوست میتواند برای چند ماه یا چند سال تیره رنگ شود. با امکانات جدید امروزی و توانای تمرکز پرتو در محل مورد نظر و استفاده از دایر وروشهاي داخلی پرتو مستقیماً بر محل تومور متمرکز میشود. با این روشها سایر مناطق بدن تحت تأثیر درمان قرار نمیگیرند. بهعنوان مثال اگر قفسة سینه تحت درمان قرار گیرد از عوارضی مانند ریزش موی سر و تهوع و استفراغ جلوگیری میشود. از طرف دیگر اگر نیاز به این روش درمانی برای مغز باشد ریزش مو مورد انتظار است. بیمار ممکن است دچار تهوع و استفراغ گردد. از آنجا که مرکز تهوع در مغز قرار دارد. برای آگاهی از عوارض جانبی احتمالی با پزشک متخصص پرتودرمانی سرطان یا پرستار مربوطه صحبت کنید.
سؤالات خود را بپرسید.
مراقبین چه کار میتوانند بکنند.
• مراقب خستگی باشید که ممکن است حین دورة پرتودرمانی تشدید شود.
• بیمار را به مصرف غذاهای مقوی و نوشیدن مایعات کافی تشویق کنید.
• بیمار ممکن است برای تهیه وعدههای غذایی خصوصاً در ادامة درمان دچار مشکل باشد.
• در جلسههای درمانی بهطور منظم شرکت کنید.
• پرتودرمانی معمولاً هر روزه برای چند هفته انجام میشود.
• ممکن است برای شرکت در جلسات درمانی نیاز به کمک به بیمار باشد.
• به دوستان و بستگان که مبتلا به عفونت هستند و توصیه کنید که تا زمان بهبودی کامل از طریق تلفن جویای حال بیمار شوند.
• اگر بیمار دچار عوارض جانبی یا سایر علائم شود به قسمت مربوطه در این مقاله مراجعه کنید.
در موارد زیر با پزشک تماس بگیرید.
• تغییر رنگ، رطوبت یا خونریزی از پوست
• تب بیشتر از 38 درجه که از طریق دهان اندازه گرفته شده باشد.
• درد
• داشتن سؤال دربارۀ پرتودرمانی
• بثورات پوستی بهخصوص کف دست و پا.
• بیاشتهایی و کاهش وزن.
• سرفه یا تنگی نفس.
• خستگی.
• درد.
• دردهای کرامپی معده.
• تهوع یا استفراغ
• خشکی یا زخمهای دهانی.
• اسهال
• تغییر رنگ زرد پوست یا سفیدی چشم.
• سرگیجه، رنگ پریدگی یا سایر علائم هموگلوبین. (بخش شمارش سلولهای خونی را ببینید).
• تب، لرز یا سایر علائم عفونت. (بخش شمارش سلولهای خونی، گلبولهای سفید پایین را ببینید).
• خون در مدفوع یا ادرار و خونریزی از هر جایی (بخش شمارش سلولهای خونی، پلاکت پایین را ببینید).
مراقبین چه کارهایی میتوانند انجام دهند:
• همراه بیمار در جلسات درمانی شرکت کنید و در مورد نگرانیهای خود از گروه درمانی سؤال کنید.
• مراقب علائم و عوارض جانبی باشید
در صورت بروز موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:
• بروز هر کدام از علائم فوق یا هر علامتی که موجب نگرانی شود.
سؤال یا اطلاعات مربوط به پیوند مغز استخوان یا سلولهاي بنیادی که موجب نگرانی میشود.