کلینیک امید تهران:مشکلات مربوط به روده و مثانه از ناراحتکنندهترين مسائلی است که ممکن است پس از پايان دورۀ درمان بروز کند. افراد مبتلا به اين مسئله از حضور در مجامع عمومی خجالت میکشند.
به گفتۀ يکی از نجاتيافتهگان از سرطان، بازگشت به محل کار، سختترين کار برای او بود. معمولاً در سرطان مثانه، پروستات، رودۀ بزرگ، راستروده، تخمدان و برخي انواع ديگر سرطان، از دست دادن کنترل ادرار يا مدفوع، يکي از مشکلات رايج است. با انجام جراحی ممکن است به کلی کنترل خود را بر مثانه و روده از دست بدهيد. حتی اگر کمی هم کنترل داشته باشيد، شايد مجبور باشيد ناگهان به دستشويی برويد. مصرف برخي داروها نيز منجر به ايجاد وضعيتی برعکس، يعني بروز يبوست ميگردد.
در صورت بروز تغييراتی در عادات دفعی خود، حتماً پزشک را در جريان بگذاريد.
ميتوانيد در زمينههای زير از پزشک يا پرستار سؤال كنيد:
• مشکل يبوست،
• تمرينهای (Kegel Exercise) (نگاه کنيد به «بروز تغيير در زندگي جنسي» بر اثر ضعف عضلانی)،
• داروهای مؤثر،
• کمک در کنار آمدن با استومی. در صورت وجود استومی، (مسيری باز از داخل بدن به بيرون برای خروج ادرار و مدفوع)، ميتوانيد از گروههاي حمايتی کمک بگيريد (نگاه کنيد به «خدمات موجود»).
کلینیک امید تهران: بسياري از كساني که تحت درمان سرطان قرار گرفتهاند، به مشکلات دهان يا دندان دچار میشوند. برخی از اين مسائل، پس از درمان رفع ميشود، برخی مدتی طولاني باقی ميماند و برخي هرگز از بين نميرود. ممکن است انواعی از اين مشکلات تا ماهها يا سالها پس از اتمام درمان، ادامه پيدا کند.
راديوتراپی يا جراحی در ناحيۀ سر و گردن ميتواند منجر به بروز مشکلاتی در دندان و لثه، مخاط مرطوب دهان، غدد بزاقی و آرواره شود. اگر تحت شيمیدرمانی خاصی قرار گرفتهايد، ممکن است اين مشکلات را نيز تجربه کنيد، که از عوارض آن موارد زير است:
• خشکی دهان.
• پوسيدگی و ديگر مشکلات دندانی.
• از دست دادن حس چشايی يا تغيير آن.
• درد در دهان و لثه.
• عفونت دهانی.
• سفت شدن آرواره يا تغيير در استخوان فک.
چه کسانی به اين مشکلات دچار ميشوند؟
• تقريباً تمامی کسانی که در ناحيۀ سر و گردن تحت شيمیدرمانی قرار گرفتهاند.
• اکثر کسانی که پيوند مغز استخوان در آنها صورت گرفته است.
• حدوداً دو نفر از هر پنج نفری که شيمیدرمانی کردهاند.
در صورت تداوم اين مشکلات پس از پايان دورۀ درمان، با پزشک خود در مورد علل احتمالی و روش کنترل دردهای دهانی گفتگو كنيد.
در اولين فرصت پس از پايان درمان، به دندانپزشک خود مراجعه كنيد و در مورد تعداد دفعات لازم براي معاينه و روشهاي مراقبت از دهان و دندان، با او به مشورت بپردازيد.
جلوگيری از مشکلات دهان و دندان يا رفع آن
• رطوبت دهان خود را حفظ كنيد.
• آب فراوانی بنوشيد.
• يك قطعه يخ بمکيد.
• آدامسهای بدون شکر يا آبنباتهای بدون شکر مصرف كنيد.
• از جايگزين بزاقی برای مرطوب نگه داشتن دهان استفاده کنيد. دهان خود را پاکيزه نگه داريد.
دندانها، لثهها و زبان خود را، پس از هر وعدۀ غذايی و قبل از خواب با مسواک بسيار نرم، تميز کنيد. در صورت ناراحتی، موهای مسواک را در آب گرم، نرم كنيد.
• از دندانپزشک خود در مورد اسفنجهای دندانی، به جای استفاده از مسواک، بپرسيد.
• هر روز از نخ دندان استفاده كنيد. اگر لثههايتان بر اثر نخ دندان خونريزی ميکنند يا میسوزند، فقط آن ناحيۀ بهخصوص را نخ نکشيد.
• چندين بار در روز، دهان خود را با محلول حاوی قاشق چايخوری جوش شيرين و قاشق چايخوری نمک در يک فنجان آب گرم بشوييد و سپس دهان را آب بکشيد.
• اگر از دندان مصنوعي استفاده ميکنيد، پس از هر وعدۀ غذايي آن را کاملاً تميز کنيد. براي اطمينان از مناسب بودن اندازۀ آنها با دندانپزشک خود مشورت كنيد.
در صورت وجود زخم در دهان، از موارد زير اجتناب کنيد:
• غذاهاي تيز و خشک مثل چيپس که ميتواند منجر به بريدن بخش داخل دهان شود.
• غذاهای تند، داغ يا پراسيد مثل مرکبات.
• غذاهای حاوی شکر مثل آبنبات يا سودا که ميتواند منجر به پوسيدگی شود.
• خلال دندان (زيرا ممکن است دهان شما را زخم کند).
• تمامي محصولات تنباکويی
• نوشيدنیهای الکلی
کلینیک امید تهران: به گزارش برخی نجات يافتهگان از سرطان، احساس خستگی و کوفتگی پس از پايان درمان همچنان ادامه دارد. در واقع خستگی يکی از رايجترين مشکلات در طول اولين سال پس از پايان درمان است.
اين نوع خستگی به کمک استراحت يا خوابيدن رفع نمیشود. پزشکان نيز علت دقيق آن را نمیدانند. علت بروز اين خستگی در افراد در حال درمان و کسانی که درمان را به پايان رساندند متفاوت است.
• خستگی در طول درمان ميتواند ناشی از خود روش درمانی باشد. مشکلات ديگر مثل کم خونی (کاهش شديد گلبولهای قرمز) يا ضعف سيستم ايمنی نيز در بروز خستگی مؤثر است. تغذيۀ نامناسب، عدم استفاده از مايعات به ميزان کافي و افسردگی نيز میتواند باعث خستگی شود. درد، عامل تشديد کنندۀ خستگی است.
• محققان همچنان در حال بررسی علل بروز خستگی پس از پايان دورۀ درمان هستند.
• خستگی چه مدت ادامه میيابد؟ هيچ الگوی خاصی وجود ندارد. در برخی افراد خستگی با گذشت زمان کمتر ميشود. برخی ديگر بهخصوص کسانی که پيوند مغز استخوان دريافت کردند ممکن است تا سالها بعد اين کمبود انرژی را احساس کنند.
بعضيها، هنگامی که اين خستگی بيش از حد انتظارشان به طول میانجامد، از پا در میآيند، و گاهی احساس میکنند ممکن است با ادامه يافتن علائم خستگی، دوستان، افراد خانواده و همکاران را از خود دور كنند.
دريافت کمک
در مورد علت احتمال خستگی خود و روش برخورد با آن با پزشک يا پرستار خود مشورت كنيد و در مورد مسائل زير از آنها جويا شويد:
• تأثير داروهايی که شاید استفاده ميکنيد يا ديگر بيماریهايی که شايد داشته باشيد، در سطح انرژیتان.
• چگونگی کنترل درد،
• برنامههای ورزشی کمک کننده، مثل پيادهروی،
• تمرينهای آرامسازی،
• تغيير رژيم غذايی يا نوشيدن بيشتر مايعات،
• مکملهای غذايی يا داروهای کمککننده،
• متخصصينی که میتوانند به شما کمک کنند مثل درمانگرهای فيزيکی، درمانگرهای شغلی، متخصصين تغذيه يا متخصصين بهداشت رواني هستند،
روش برخورد با خستگی
برای کنترل خستگی میتوانيد روشهای زير را امتحان کنيد:
• برنامهريزی روزانه. در ساعاتی از روز که انرژي بيشتری داريد، فعال باشيد.
• حفظ انرژی از طريق تغيير روش انجام امور. براي مثال، هنگام شستن ظرفها يا آشپزی، روی چهارپايهای بنشينيد.
• استراحتهای کوتاهمدت بين فعاليتهای روزانه.
• تلاش در خوابيدن و بيدار شدن در ساعاتی مشخص.
• انجام کارهايی که لذت میبريد ولي به ميزان سبکتر. تمرکز بر علایق قديمی يا جديد بهطوریکه موجب خستگی نشود. برای مثال، متنی سبک را بخوانيد يا به موسيقی گوش دهيد.
• پذيرش کمک ديگران. ديگران میتوانند با پختن يک وعدۀ غذايی، شستن لباسها يا ديگر موارد به شما کمک كنند. اگر کسی چنين پيشنهادی به شما نداد، خودتان درخواست كنيد. شايد خانواده و دوستان راه کمک کردن به شما را بلد نباشند، پس درخواست خود را مطرح كنيد.
• انتخاب روش صرف انرژی. سعي کنيد مسائلی را که چندان اهميتي ندارند، رها کنيد.
• بررسی امکان ملحق شدن به گروهی حمايتی. صحبت در مورد خستگیتان با کسانی که مشکلی مشابه شما داشتهاند میتواند در کشف راهی برای کاهش آن مؤثر باشد.
کلینیک امید تهران: بسياری از افراد پس از اتمام پايان سرطان، با تغييراتی در زندگی جنسی خود مواجه میشوند. اين تغييرات، بسياری از افراد پس از اتمام پايان سرطان، با تغييراتی در زندگی جنسی خود مواجه میشوند. اين تغييرات، بنا بر نوع سرطان، میتواند درازمدت يا کوتاهمدت باشد، برای مثال، حدود نيمی از خانمهايی که به مدت طولانی تحت درمان سرطان پستان يا اندامهای توليدمثل بودهاند و بيش از نيمی از مردان مبتلا به سرطان پروستات، دچار مشکلات جنسی طولانیمدت شدهاند.نا بر نوع سرطان، میتواند درازمدت يا کوتاهمدت باشد، برای مثال، حدود نيمی از خانمهايی که به مدت طولانی تحت درمان سرطان پستان يا اندامهای توليدمثل بودهاند و بيش از نيمی از مردان مبتلا به سرطان پروستات، دچار مشکلات جنسی طولانیمدت شدهاند.
مشکلات جنسی پس از درمان سرطان، معمولاً ناشی از تغييرات ايجاد شده در بدن، مثل جراحی، شيمیدرمانی، يا راديوتراپی يا مصرف برخی داروها است. گاهی، مسائل عاطفی، عامل اينگونه تغييرات جنسی است. از نمونههای اين مشکلات عاطفی ميتوان به اضطراب، افسردگی، حس عذاب وجدان به علت ابتلا به سرطان، و تغيير در شکل بدن پس از جراحی و استرس ميان شما و همسرتان، اشاره کرد. زندگی جنسی گذشته شما هيچ ربطی به وضعيت فعلی ندارد.
چه مشکلاتی ممکن است بروز كند؟ بسياری در مورد مسائل زير نگران هستند:
• نگرانی در مورد حس صميميت و نزديكي پس از درمان. بعضيها با شکل بدنشان پس از درمان، مشکل دارند. حتی تفکر در مورد ديده شدن بدون لباس میتواند عذابآور باشد. چنين افرادی از ناتوانی جنسی، وحشت دارند.
• ترس از کاهش کيفيت زندگی جنسی. گاهی برخی روشهای درمان سرطان بر اندامهای جنسی تأثير میگذارد.
• در برخی از مردهای مبتلا به سرطان پروستات، سرطان آلت تناسلی يا بيضهها، نعوذ به سختی صورت میگيرد يا اصلاً انجام نمیشود.
• در برخی خانمهايی که دورۀ درمان را به پايان رساندهاند، رابطۀ جنسی ميتواند سختتر و حتی دردناک باشد. اين مشکل پس از برخی انواع درمان ايجاد میشود و علت مشخصی ندارد.
بروز نشانههای يائسگی با توقف قاعدگی، علائمی چون گُرگرفتگی، خشکی يا سختی در محل واژن و يا مشکلاتی در ميل جنسی بروز میكند.
از دست دادن توانايی بارداری. برخی انواع درمان میتواند منجر به ناباروری گردد. بر اساس نوع درمان، سن و مدت زمانی که از پايان درمان گذشته است، شايد بتوانيد باز هم باردار شويد. برای آگاهي بيشتر در مورد بارداری به «بخش منابع» مراجعه كنيد.
معمولاً مشکلات جنسی، خودبهخود حل نمیشوند. برای دريافت کمک در اين زمينه، حتماً بايد با پزشک خود حرف بزنيد. گاهی اينگونه مسائل ناشی از عواملی بنيادی مثل موارد زير است:
• مشکل درایجاد نعوذ. دارو، ابزار کمکی، جراحی، مشاوره يا روشهای ديگر میتواند مؤثر باشد.
• خشکی واژن. سفتی يا خشکی واژن ممکن است ناشی از يائسگی باشد. در مورد استفاده از نرمکنندههاي حاوی آب، بازکنندۀ واژن قبل از نزديكي و مصرف هورمون يا کرم هورمونی از پزشک نظر بخواهيد.
• ضعف عضلانی. با انجام تمرينهای Kegel میتوانيد عضلات جنسی را تقويت كنيد. از تمرينهای مؤثر، تلاش در کنترل عضلات برای نگه داشتن ادرار است. اين کار را میتوانيد حتی در زمانی که ادرار نمیکنيد انجام دهيد. کافی است عضلات را در حالیکه نشستهايد، سفت و شل كنيد.
در مورد نکات زير میتوانيد بحث كنيد:
• نگرانی در مورد بارداری. در مورد نگرانیهای خانواده با پزشک حرف بزنيد. اگر خانم هستيد، در مورد لزوم استفاده از داروهای ضد بارداری، حتی در صورت توقف قاعدگی، پرسوجو کنيد.
• گفتوگو با مشاور يا روانشناس. ممکن است فکر کنيد برخی از مشکلات جنسیتان به علت مشکلات احساسی، مثل استرس يا مشکل بدنی باشد. گاهی، هنگامی که فرد به ارتباط مشکلات جنسی با بيماریاش پی ميبرد، از همسرش دوری میکند. در اين صورت، میتوانيد به کمک پرستار يا مددکار اجتماعی به مشاور مراجعه كنيد. صحبت با كساني كه بهطور خصوصی يا همراه با همسر میتواند مؤثر باشد.
• مراجعه به درمانگر امور جنسی. میتوانيد با چنين فردی، بهراحتی در مورد مسائل جنسی صحبت کرده و به راههای مفيدی برای بهبود شرايط دست يابيد.
گفتوگو با همسر
حتی برای زوجهايی که مدتی طولانی با هم زندگي کردهاند، حفظ ارتباط میتواند امری دشوار باشد. خوب است بدانيد که معمولاً اينگونه روابط به علت استومی، زخم يا ديگر تغييرات جنسی، از هم نمیپاشد. ميزان طلاق در افراد مبتلا به سرطان و افراد سالم تقريباً يکسان است.
در مورد احساستان در مورد رابطۀ جنسی و تغييری که میخواهيد صورت گيرد با همسر خود حرف بزنيد. ممکن است بخواهيد نگرانیهای خود، نظريات خود در مورد زندگی جنسی فعلیتان، احساساتتان و روش بهبود شرايط را مطرح كنيد.
برخوردی باز نسبت به اين مسائل، منجر به جلوگيری از احساس سرزنش خود، مثبت باقی ماندن و مشخص شدن حس ميان شما و همسرتان ميگردد. در زير نمونهای از چگونگی آغاز بحث ارائه شده است:
«میدانم حرف زدن در اين زمينه سخت است ولی فکر میکنم بايد در مورد زندگی جنسیمان صحبت کنيم. اخيراً رابطۀ جنسی ما بسيار کاهش يافته. برای حس نزديکی به تو دلتنگ هستم. میترسم زخمهايم مشکلساز باشند. لطفاً احساس خودت را با من در ميان بگذار.»
سعی کنيد با ذهنی باز و پذيرا به ديدگاههای همسرتان گوش کنيد:
• بهجای تمرکز به پاسخی که میخواهيد بدهيد به نکاتی که همسرتان می گويد توجه کنيد.
• صحبتهای همسرتان را تکرار کنيد تا مطمئن شويد درست متوجه شدهايد.
• برای درک بهتر نگرانیهای همسرتان، سؤالاتی مطرح کنيد.
• به همسرتان نشان دهيد که ديدگاههايش برايتان مهم است. میتوانيد با جملاتی مثل «میدانم چرا چنين حسی داری» و يا «تا به حال به قضيه اينگونه نگاه نکرده بودم» توجه خود را نشان دهيد.
حس صميميت و نزديكي پس از درمان
• به بدن خودتان افتخار کنيد. بدن شما، توان تحمل درمان را داشته است.
• به چيزهايی فکر کنيد که به شما حس جذاب بودن و اعتماد به نفس میدهد.
• بر نکات مثبت تمرکز كنيد. افکار بر زندگی جنسی تأثير گذارند، پس سعی کنيد نسبت به افکارتان آگاه باشيد.
• با یکدیگر صمیمی باشید.
• نسبت به تغييرات پذيرا باشيد. شايد روشهای جديدی برای ايجاد حس صميميت پيدا کنيد.
احساسات
نگرانی شما در مورد سلامتتان.
احساس استرس.
کنار آمدن با افسردگی و اضطراب.
احساس عصبانیت.
احساس تنهایی.
یافتن معنا پس از اتمام درمان.
«فکر نمیکنم هيچ وقت اين واقعيت را فراموش کنی که ممکن است سرطان عود کند.» ليلي
روش درمان سرطان، میتواند علاوه بر جسم، بر فکر، احساسات و نحوۀ عملکرد شما تأثيرگذار باشد. معمولاً پس از پايان درمان، احساسات متفاوتی نمايان میشود. پس از درمان، همانگونه که جسمتان را بازسازی میکنيد بايد به احساساتتان نيز توجه داشته باشيد.
هركس، تجربهای متفاوت از سرطان دارد و به احساسات و ترسهای متفاوتی دچار میشود. ارزشهای فردی شما، میتواند در نحوۀ برخوردتان با اين بيماری بسيار تعيينکننده باشد. بعضيها، فکر ميکنند بايد قوی باشند تا بتوانند از خانواده و دوستان حمايت کنند. برخی ديگر در پی دريافت حمايت از عزيزان خود يا ديگر مبتلايان به سرطان هستند و بعضي بر ايمان خود تکيه میکنند. گروهي نيز در پی دريافت کمک از مشاورانی خارج از محيط خانواده هستند.
تصميم شما هر چه که باشد، بايد بدانيد که کار مناسب برای خود را انجام دهيد و خود را با ديگران مقايسه نکنيد.
کلینیک امید تهران: براساس تحقيقات انجام شده، از هر چهار بيمار مبتلا به سرطان، يک نفر پس از پايان دورۀ شيمیدرماني، دچار اختلال در تمرکز شده است. گاهی اين مسئله کیموبرین - Chemobrain (مغز شیمیایی شده) خوانده میشود. بسياری از نجات يافتهگان اين حالت را «مِه مغزی» توصيف کردهاند که میتواند منجر به اختلال در تمرکز، پيدا کردن کلمۀ صحيح، يا به خاطر آوردن موضوعات جديد شود.
تحقيقاتی در زمينۀ اين که چرا برخی دچار کاهش تمرکز میشوند و برخی ديگر چنين مشکلی را تجربه نمیکنند، در حال انجام است. به نظر میرسد کسانی که شيمیدرمانی شديدتری داشتهاند يا راديوتراپی روی سر آنها صورت گرفته است، بيشتر ممکن است دچار اين مشکل شوند. کساني که شيمیدرمانی سنگينتری داشتهاند ممکن است دچار اختلال حافظه شوند، ولی حتی در كساني که شيمیدرمانی متعارفي داشتهاند نيز اين مسئله گزارش شده است.
گاهی اين عوارض درست پس از پايان درمان و گاهی کمی ديرتر بروز ميکند. ممکن است اين مشکل از بين نرود. در صورتیکه فرد، مسن باشد، نمیتوان علت اين کاهش تمرکز را تنها شيمیدرمانی دانست، زيرا سن نيز در اين ميان عاملی تعيينکننده است.
دريافت کمک
پزشک میتواند در زمينۀ حل مشکل اختلال حافظه و تمرکز، کمک زيادی به شما كند. در شرايط زير با پزشک خود مشورت كنيد:
• در صورتیکه هنوز در فکر کردن و حافظه دچار مشکل هستيد. شايد بخواهيد برای رفع اين مشکل، به يک متخصص در اين زمينه مراجعه نماييد، (که نوروسايکولوژيست یا متخصص اعصاب و روان) ناميده ميشود.
• زمانیکه فکر میکنيد دارويی مصرف میكنيد که شايد اين مشکل را تشديد میکند.
• زمانیکه احساس افسردگی يا اضطراب میکنيد. اينگونه مشکلات میتواند قدرت تمرکز، توجه و حافظه را تحت تأثير قرار دهد.
• در صورتیکه دوران يائسگی را پشت سر میگذاريد. برخی مشکلات مربوط به حافظه و تمرکز میتواند ناشی از دوران يائسگی باشد.
ارتقای سطح حافظه و تمرکز( Improving Memory and Concentration )
آنها که از سرطان نجات يافتهاند به روشهای گوناگون، حافظۀ خود را پس از پايان درمان، ارتقا میدهند. شايد يکی از این روشها برای شما نيز کارآمد باشد:
• يادداشت کردن. میتوانيد هر کاری را که بايد انجام دهيد، زمانی که به طول میانجامد و جايي را که بايد برويد در دفترچهای يادداشت كنيد. برای کل روز خود برنامهريزی کنيد. سعی کنيد برنامهتان ساده و واقعگرايانه باشد.
• استفاده از علائم يادآوریکننده. براي جلوگيری از فراموش کردن اموری که بايد انجام دهيد، مثل بيرون گذاشتن آشغالها و قفل کردن در، علائمی را در بخشهای مختلف خانه قرار دهيد.
• تقسيمبندی اعداد به گروههای کوچک. برای مثال، شماره تلفنی مثل 5846-812 را بهصورت هشت– دوازده، پنجاه و هشت، چهل و شش به خاطر بسپاريد.
• مرور کردن با خود هنگام انجام کار. چنانچه کاری چند مرحلهای مثل آشپزی را انجام میدهيد، هر مرحله را با خود زمزمه كنيد.
• مديريت استرس. مديريت بهتر استرس میتواند در بهبود حافظه و تمرکز مؤثر باشد. حفظ آرامش، حتی در پراسترسترين لحظات، بسيار مفيد خواهد بود.
• مرور آنچه قرار است بگوييد. قبل از صحبت با خانواده يا انجام امور، اسامی، تاريخها و مکانی را که قصد طرح آن را داريد، مرور كنيد.
• تکرار آنچه میخواهيد به خاطر بسپاريد. تکرار کردن مطالب میتواند به حفظ آن در حافظهتان کمک کند.
کلینیک امید تهران: نگرانی در مورد عود سرطان، بهخصوص تا يک سال پس از پايان درمان، امری طبيعی و از رايجترين ترسهای اين دوره میباشد. در بعضيها، اين ترس آنقدر شديد است که بر کيفيت زندگی آنها، خواب، خوراک و حتي قرار ملاقات با پزشک تأثير میگذارد. به گفتۀ خانمی «اگر دوباره سرطان بگيرم چه کنم» يا به گفتۀ ديگری، «فکر نمیکردم بار اول هم از شر آن خلاص شوم». بعضي نيز واکنشی مثبتتر دارند. به گفتۀ يکی از نجاتيافتهگان، «سرطان، بخشی از زندگی است و من هميشه اميدوارم».
بسياری از نجاتيافتهگان با گذشت زمان، کمتر به سرطان فکر میکنند. با اين حال، حتی سالها پس از درمان، ممکن است به عللی، اين نگرانی در شما زنده شود. ملاقاتهای مرتب با پزشک برای معاینات منظم، علائم مشابه به بيماری قبلی، بيماری يکی از افراد خانواده، سالگرد زمانیکه اولين بار بيماریتان تشخيص داده شد میتواند عود سرطان را بهخاطر شما آورد.
مقابله با ترس از عود سرطان
• همواره اطلاعات خود را به روز نگه داريد. در مورد سرطان و حفظ سلامت فعلیتان و خدمات موجود برای دستيابی به کنترل بيشتر، اطلاعات کسب كنيد. بنابر برخی مطالعات صورت گرفته، کسانی که از اطلاعات کافی نسبت به بيماریشان برخوردارند، به نحو شايستهتری برنامۀ درمانی را دنبال کرده و زودتر درمان میشوند.
• ترس، خشم و اندوه خود را ابراز كنيد. مشخص شده است هنگامی که افراد، احساساتی مثل خشم و اندوه را ابراز میکنند، راحتتر از آنها رها میشوند. برخی با صحبت کردن با دوستان يا اعضاي خانواده، ديگر نجاتيافتهگان يا مشاور بر اين احساسات خود فائق میشوند.
• مثبتنگر باشيد. گاهی بايد در بدترين شرايط، به دنبال کشف نقاط مثبت و اميدبخش باشيد. سعی کنيد انرژی خود را صرف تمرکز بر بهبودی و حفظ سلامت خود كنيد.
• خود را برای ابتلا به سرطان، سرزنش نکنيد. بعضيها فكر ميكنند، ابتلا به بيماری سرطان، نتيجۀ عملکرد خودشان بوده است. به خاطر داشته باشيد که هر کسی ممکن است دچار سرطان شود.
• لازم نيست هميشه سر حال باشيد. بسياری از افراد دوست دارند گاهی برای فرو رفتن در خود آزاد باشند. به گفتۀ خانمی «وقتی حالم بسيار بد میشود به خانوادهام میگويم که روز سرطانی خيلي بدی دارم، سپس به طبقۀ بالا میروم و به تختخواب پناه میبرم».
• روشهايی برای آرام کردن خود بيابيد. تمرينات ارائه شده در «آموزش آرامسازی» در کاهش استرس بسياری افراد مؤثر بوده است.
• تا حد امکان فعال باشيد. از خانه بيرون برويد و کارهايی انجام دهيد که تمرکزتان از روی بيماری برداشته شود.
• چيزهايی را که میتوانيد کنترل کنيد بشناسيد. برخی عقيده دارند نظم بخشيدن به زندگی، بسيار مفيد است. شرکت در حفظ سلامتی، ديدار مرتب با پزشک و ايجاد تغيير در سبک زندگی از موارد تحت کنترل شما است. حتی تنظيم برنامهای روزانه، میتواند حس کنترل بر شرايط را در شما ايجاد كند. با اينکه نمیتوان همۀ افکار را تحت کنترل درآورد، ولی بسياری سعی میکنند بر افکار وحشتآور تمرکز نکنند.
کلینیک امید تهران: زمانیکه بيماری شما تشخيص داده شد، شايد مسئلۀ خانواده، کار يا مسائل مالی را در ذهنتان کنار گذاشتيد. حال که درمان به پايان رسيده است، اين افکار ممکن است دوباره باز گردند.
بسياری از نجاتيافتهگان از سرطان، فکر میکنند استرس میتواند نقش مهمی در بيماری آنها داشته باشد. لازم است بدانيد که علت بسياری از انواع سرطان هنوز ناشناخته است. بنابر هيچ مطالعهای، استرس عامل سرطان نیست هرچند که ميدانيم استرس میتواند منجر به بيماریهای ديگری شود.
یافتن راههایی که سبب کنترل یا کاهش استرس در زندگی شما شود ممکن است کمک کند که احساس بهتری پیدا کنید. وقت گذاشتن برای انجام هر کاری که به شما احساس آرامش و لذت ببخشد میتواند مفيد باشد.
کاهش استرس ( Reducing Stress)
در بسياری از نجاتيافتهگان از سرطان، فعاليتهايی که در زير ذکر شده است، در کاهش استرس مؤثر بوده است. برای انجام فعاليتهای زير، با پزشک، پرستار، مددکار اجتماعی، يا سازمان محلی سرطان مشورت كنيد.
• ورزش. ورزش کردن يکی از روشهای کاهش فشارهاي عصبي و رهايی از تنش – چه سرطان داشتهايد و چه نداشتهايد – است. به گفتۀ يك بيمار، «گاهی احساس بیحالی و افسردگی میکنم ولي پس از30 تا 40 دقيقه پيادهروی در هوای تازه احساس میکنم میتوانم بر همه چيز غلبه كنم.» قبل از تنظيم برنامۀ ورزشی از پزشک نظر بخواهيد و مراقب باشيد بيش از حد به خود فشار نياوريد. اگر نمیتوانيد پيادهروی کنيد، روشهای مؤثر ديگر، مثل ورزشهای نشستنی يا کششی را امتحان كنيد.
• روشهای ذهنی – بدنی. روشهايی مثل مراقبه يا آرامسازی، با آرامسازی ذهن، به شما در کاهش فشارهاي عصبي کمک میکنند. سعی کنيد بر تنفس يا تکرار کلمات يا جملاتی، تمرکز کنید. روشهای ديگر مثل هيپنوتيزم، يوگا يا تصويرسازی نيز مؤثر است.
• امور خلاقانه. هنر، موسيقی يا رقص امکان ابراز احساسات را فراهم میآورد. حتی کسانی که هيچ وقت رقصيدن، نقاشی يا طراحي را تجربه کردهاند، اين فعاليتها را بسيار مفيد و سرگرم کننده يافتهاند.
• شريک شدن در داستانهای شخصی. گفتن و شنيدن داستانهايی در مورد افراد مبتلا به سرطان میتواند در کاهش نگرانی، حل مشکلات و يافتن معنايی برای آنچه تحمل میکنند، مؤثر باشد.
خنديدن و شوخی کردن ( Finding Humor and Laughing)
«آيا سرطان، میتواند مهلک باشد؟ بله، ولی چرا ناراحت بميريم؟ برای همين من هميشه در مورد سرطان شوخی میکنم و فکر میکنم اين روش برايم مفيد بوده است.» آريا
خنديدن، آرامکننده است. هنگامیکه میخنديد، در مغز شما موادی شيميايی آزاد میشود که آرامش و لذت در عضلههايتان جاری میسازد. حتی لبخندی ساده میتواند برطرفکنندۀ افکار استرسزا باشد. البته، ممکن است هميشه در حس و حال خنديدن نباشيد، ولی به هر حال خنديدن روش بسيار مفيدی است.
• از ديگران بخواهيد برايتان کارتهای بامزه بفرستند.
• از کارهای خندهدار کودکان و حيوانات خانگی لذت ببريد.
• فيلمهای کمدی ببينيد.
• نوارهای شاد گوش کنيد.
• تقويم روميزی خندهداری روی ميزتان بگذاريد.
• کتابهای فکاهی يا طنزهای اينترنتی بخوانيد.
اگر کامپيوتر نداريد، از کامپيوتر کتابخانۀ محله استفاده كنيد. شايد حتی بتوانيد به خودتان بخنديد. به گفتۀ خانمی، «تابستان امسال برای کمک به يکی از دوستانم نزد او رفته بودم. از شدت گرما، کلاهگيسم را در آوردم، هنگامیکه میخواستم به خانه برگردم، آن را پيدا نکردم. پس از زير و رو کردن همه جا، آن را آويزان از دهان سگ دوستم يافتم. ولی به هرحال آن را سرم کردم و به خانه بازگشتم. همسرم پرسيد که چه بلايي سر کلاهگيسم آمده است. لازم نيست بگويم که کلاهگيس به چه حال و روزی درآمده بود.»
کلینیک امید تهران:
پیگیری درمان یکی از مهمترین اقدامات پس از درمان است. در پایین برخی روشهایی که برای دیگر مبتلایان، در مراقبتهای تکمیلیشان مفید بوده، آمده است:
• در برخی روشهای مکمل یا جایگزین از فردی بخواهید در ملاقاتهایی که با پزشک دارید، شما را همراهی کند. یک دوست یا یکی از افراد خانواده میتواند به شما در درک و تحليل آنچه گفته شده است، کمک كند. شاید به ذهن این فرد، سؤالاتی جدیدی نیز خطور کند.
• قبل از ملاقات با پزشک، فهرستی از سؤالاتتان تهیه کنید و همراه ببرید.
• از صحبتهای دکتر یادداشت بردارید یا برای ضبط صدا از او اجازه بگیرید.
• سؤالات مهمتر را زودتر بپرسید که مبادا وقت تمام شود.
• هنگام تعیین وقت بعدی، در صورت لزوم تقاضای تخصیص زمان بیشتری را بكنيد. میتوانید از پزشک بخواهید زمانی را تعیین کند که تلفنی با او صحبت کرده و سؤالاتتان را مطرح كنید.
• از پزشک یا پرستار خود بخواهید که کاملاً در فضایی خصوصی با هم صحبت کنید.
• آنچه میخواهید را واضح بیان کنید.
• مشکلات و نگرانیهای خود را به اختصار توضیح دهید.
• احساسات ناشی از این مشکلات و نگرانیها را ابراز دارید.
• نیازهایتان را مطرح کنید، مثلاً بگویید، «من اکثر مواقع روز خستهام، سعی کردم کمی بخوابم ولی مؤثر نبود. خستگی، در فعالیت روزانهام اختلال ایجاد کرده است. راه حل چیست؟»
• اگر به اطلاعات بیشتری نیاز دارید، به پزشکتان بگویید.
• از پزشک درخواست معرفی نشريۀ راهنما یا چیزهایی از این قبیل برای مطالعه در خانه بكنید.
• از پزشك بخواهید در پاسخ به سؤالات شما، از اصطلاحاتی قابل فهم استفاده کند.
• آنچه از گفتههای پزشک متوجه شدهاید را برای او تکرار كنید.
• بهترین روش مصرف دارو و عوارض جانبی احتمالی را از پزشک یا داروساز خود جویا شوید.
• اسناد و گزارشهاي مربوط به مراقبتهای تکمیلیتان را حفظ کنید.